Op de website symptomen-autisme kwam ik een artikel tegen over autisme en buitenspelen. Ik vind het artikel zeer de moeite waard om te delen. Het artikel is geschreven door Mandy Klevering. De kopie van het artikel vindt u hieronder.

Buitenspelen & autisme

Autisme en Buitenspelen

Hallo allemaal! Allereerst zal ik mij even voorstellen. Mijn naam is Mandy en sinds kort ben ik als zelfstandig pedagoog aangesloten bij Koekie. Mijn specialisatie zit hem in het leren van vaardigheden door middel van spel en nieuwe ervaringen. Aangezien buitenspelen daar een belangrijk onderdeel van is, zal dit blog daarover gaan.

Autisme en Buitenspelen

Tegenwoordig hoor je het wel vaker, kinderen moeten meer naar buiten! Vaak wordt deze uitspraak gevolgd door een lijst met redenen waarom buitenspelen belangrijk is voor kinderen. Steeds minder kinderen spelen buiten. Steeds meer kinderen wonen in de stad, waar niet altijd plek is om te spelen. Kinderen hebben een drukke agenda, kinderen zijn vaker online dan vroeger, er is altijd wel een reden te bedenken.

Het inplannen van tijd om buiten te spelen gebeurt steeds vaker bewust in plaats van automatisch. Als je dan vraagt om de reden zegt men vaak: “tja, buiten zijn is goed voor ze!”

Het is ook waar, buitenspelen is goed voor de ontwikkeling van kinderen. Voor kinderen met autisme is dit precies hetzelfde. Natuurlijk is ieder kind anders, en het effect van buitenspelen is dat daarom ook. Maar wat kan buitenspelen doen voor kinderen met autisme?

Altijd weer anders
Vooral in het buitenland is er veel onderzoek gedaan naar de effecten op buitenspelen op kinderen met een vorm van autisme. Hier kwam uit dat kinderen met autisme die vaak buitenspelen, makkelijker wennen aan veranderingen. Ze denken dat dit komt omdat buiten altijd verandert. De blaadjes veranderen van kleur, vallen van de boom en groeien weer terug. Er zijn verschillende bloemen en planten afhankelijk van het seizoen en het weer verandert met de dag. Hierdoor wennen kinderen die veel buiten zijn aan constante veranderingen in de omgeving.
Dat de omgeving altijd anders is, kan natuurlijk ook een uitdaging vormen. Dit maakt buitenspelen een stuk minder voorspelbaar. Bijvoorbeeld regelmatig andere kinderen of volwassenen die je ineens aanspreken.

“In de tuin spelen levert nooit problemen op, net zoals spelen met zijn tweelingzusje of oudere broer. Maar daarbuiten wel het weleens fout gaan. Andere kinderen spetteren hem wel eens nat (per ongeluk of expres) en dat kan hij heel slecht tegen. Net zoals dicht naar hem toelopen of ongevraagd iets tegen hem zeggen vindt hij erg beangstigend” – Niké Spits-Kiewiet
“Mijn dochter (14 jaar) vond buiten spelen super leuk…maar met andere kinderen, altijd ruzie….wat een ellende… zij begreep de andere kinderen niet en andersom. In onze eigen tuin gaat prima” -Elise Engelen-Verhagen

Wat in dit soort gevallen kan helpen is een volwassene in de buurt die het gedrag van anderen kan “vertalen”. Zodat hun gedrag duidelijker wordt voor het kind en ook andersom. Dit kan misverstanden voorkomen en de situatie overzichtelijker maken. Vaak is het van belang dat er snel gehandeld en begeleid wordt omdat een misverstand snel kan zorgen voor veel ophef tussen kinderen. Het is voor volwassenen zoals ouders gewoon niet altijd haalbaar om buiten te zijn met het kind. Veel kinderen (met autisme) vinden alleen spelen ook soms wel heel fijn.
“Drie kids hier. Ze spelen vooral alleen, op zichzelf. Drie schommels naast elkaar dus, en daarnaast nog klimtouw en zo. Grote zandbak met twee gekoppelde (tweedehandse) speeltoestellen. Zo hebben ze elk een toren met eigen ruimte eronder.”- Kristien Marvellie
“Mijn zoon 10 jaar met ass speelt alleen buiten als wij ook buiten zijn. Mijn oudste 13 jaar met pdd-nos speelt graag buiten”.- Jolijn Slemmer
“Mijn zoon is 10 en heeft een milde vorm van autisme en AD(H)D. Alleen naar buiten gaan doet hij zelden. Eigenlijk speelt hij alleen buiten als ik buiten ben. Hij speelt dan in de tuin dat hij een tuincentrum heeft of een bloemenwinkel. Hele solo rollenspelen maakt hij en soms moet ik meespelen. Hij speelt altijd alleen, zoekt geen andere kinderen op. Ook naar een speeltuintje ga ik mee. Dan sta ik daar te wachten als een moeder van een kleuter die nog niet alleen naar de speeltuin mag. In de zomer fietst hij weleens rondjes over de stoep.”

Prikkels
Vaak ervaren kinderen met autisme prikkels net iets anders. Sommige kinderen zijn heel gevoelig voor prikkels (hypersensitief) en andere kunnen er juist minder gevoelig voor zijn ( Hyposensitief ). Wanneer je buiten bent, kan je zelf bepalen hoeveel, en ook welke prikkels je opzoekt. Een voorbeeld:
“Victoria van 7 gaat tijdens het buitenspelen op school achter een struik in het zand zitten. De hele pauze speelt ze met het zand en de blaadjes en takken van de struik”
Victoria gaat bewust op zoek naar een plekje waar ze rustig kan zitten en zich kan richten op maar 1 soort prikkel, voelen.
“Chase van 9 gaat tijdens het buitenspelen juist naar het midden van het schoolplein. Hier spelen en praten veel kinderen, er rijden auto’s voorbij en hij kan de wind door de bomen horen ruizen.”
Chase zoekt op dat moment juist een plek met meerdere prikkels.
Buitenspelen biedt letterlijk en figuurlijk de ruimte om een plekje te zoeken die bij jou past. Je zit niet vast aan 1 ruimte waar je een plekje moet vinden die op dat moment prettig voelt. Wat op zichzelf weer rust kan bieden. Natuurlijk moet je hierbij wel duidelijke afspraken maken over hoever jouw kind mag dwalen opzoek naar een goede speelplek. Voor kinderen met autisme kan het juist ook verwarrend zijn dat ze in een enorme ruimte moeten zoeken naar de plek die voor hen fijn voelt.

Even het hoofd leeg maken
Als je veel aan je hoofd hebt zeggen mensen weleens “Ga een stukje lopen”. Waarom zeggen ze dat? Buiten zijn helpt om gedachten en ervaringen te ordenen en het hoofd weer leeg te maken. Alle indrukken van de dag krijgen een plekje en er wordt weer ruimte gemaakt voor nieuwe ideeën, gedachten en indrukken.
Kinderen verwerken heftige gevoelens en situaties ook beter wanneer ze buiten kunnen spelen. De gedachten en gevoelens worden omgezet in spel en beweging en helpen bij het geven van een plekje aan deze gevoelens zonder dat er op dat moment woorden aan gegeven hoeven te worden. Later kan je deze situaties dan makkelijker bespreekbaar maken.

Hoe vaak en wat gaan we doen?
Een half uurtje per dag buiten zijn kan al genoeg zijn om verschillen te zien bij kinderen. Maar wat ga je in dat half uurtje doen? Eigenlijk maakt dit niet veel uit, zolang je maar in contact komt met de buitenlucht.
Deze activiteiten zijn favoriet bij de kinderen van KOEKIE-lezers:
“Op de schommel! Het hoogtepunt was het hele kleine stukje tussen -naar boven- en weer -naar beneden-. De ‘gewichtloosheid’ dat vond/vind hij heerlijk.”- Hillie Maerman
“Onze oudste kon altijd zijn prikkels verwerken op de trampoline. Fietsen, voetballen enz. is ook favoriet. Zomers spelen ze, bij warm weer, met water. De oudste 2 hebben vriendjes in de straat wonen. De jongste vind de glijbaan ook geweldig en natuurlijk de zandbak” – Renate Stapelbroek
“Bij ons is fietsen favoriet. En ook trampoline springen. Lekker je eigen ding doen. Ik kan prima afspraken maken tot waar hij mag fietsen ( wij wonen midden in de stad). Het gaat fout als andere mensen zich er goedbedoeld mee bemoeien of als kinderen mee willen spelen en hij heeft er geen zin in. Maar echt met nadruk de volwassen … En hoe vaak ik uitleg dat ze naar mij moeten komen. Toch blijven ze het doen.” -Loes de Jong
“Schelpen zoeken in de zandbak, trampoline, in de zomer diertjes zoeken, met stoepkrijt streepjes zetten.” – Elise Jager-oosterhoff

Hieronder heb ik zelf ook nog een aantal ideeën op een rijtje gezet:
Een stukje wandelen in de wijk. Gewoon een rondje lopen en zien wat er allemaal in de buurt te vinden is. Laat je leiden door je nieuwsgierigheid, je hoeft niet ver te wandelen om wat leuks te ontdekken!
Schat zoeken. Verstop een schat ( kan eigenlijk alles zijn) op de speelplaats/in de straat/bij de bosjes/etc. en ga op zoek! Dit is ook leuk om met meerdere kinderen te doen.
Sporten. Een spelletje voetbal, tennis of een andere sport die jullie aanspreekt.
Trampoline springen, fietsen, springtouwen, schommelen en andere spelletjes met herhalende bewegingen. De herhalingen blijken vaal erg rustgevend te werken voor kinderen (met autisme),
Ga op jacht naar kleine beestjes in de struiken. Wat voor diertjes wonen er bij jullie in de buurt? Neem een klein bakje of potje mee en ga op zoek.
Bloemen of bladeren verzamelen en drogen. Ga op zoek naar mooie blaadjes, bloemen etc. En laat deze tussen keukenpapier drogen.
Tuinieren. De mini moestuintjes van de AH zijn bijvoorbeeld heel leuk. Plant zaadjes in de tuin of een bloempot en verzorg deze. Een half uurtje tuinieren heeft hetzelfde effect als een half uur mediteren. Je komt er heerlijk mee tot rust.

GPS HORLOGE
Voor wat oudere kinderen die eraan toe zijn alleen naar buiten te gaan uit het zicht van de ouders, maar het misschien nog lastig vinden om zich altijd aan de afspraken te houden, of die ouders hebben die graag in contact blijven, zijn er GPS horloges. De meesten hebben een optie om ook naar het horloge te bellen. Via een app op je telefoon kan je zien waar het

Nog wat tips op een rijtje:
Buitenspelen kan nog wel eens lastig zijn vanwege de onverwachte situaties die kunnen ontstaan. Zorg dan dat je als volwassene kan “vertalen” wat er precies gebeurt, zodat er minder moeilijke, onverwachte situaties ontstaan.
Als het kind het fijner vindt om alleen te spelen, laat dit dan toe. Maak duidelijke afspraken over de plek en tijdsduur.
Maak goede afspraken wanneer een kind er alleen op uit gaat. Zodat duidelijk is hoever ze mogen zonder begeleiding.
Bewegen kan helpen om prikkels te verwerken en kan dienen als rustmoment.
Vooral voorspelbare vormen van spel sluiten goed aan: schommelen, fietsen, trampoline springen. Veel kinderen met autisme vinden veel rust en veiligheid in deze vormen van spel.